Autor: Anna Lemieszonek
Poziom nauczania: szkoła podstawowa, klasy V-VIII
Cele katechetyczne – wymagania ogólne:
– analiza i interpretacja myśli zawartych w Orędziu papieża Franciszka na 52. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu;
– kształtowanie postawy otwartości na relację z żyjącym Bogiem, który jest Prawdą w życiu codziennym.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Wiedza:
– po katechezie uczeń definiuje pojęcia: dezinformacja, fake news, prawda;
– po katechezie uczeń wskazuje wydarzenie biblijne, które jest źródłem dezinformacji, oraz wydarzenia biblijne, które ukazują konsekwencje dezinformacji;
– po katechezie uczeń wyjaśnia, jak działa mechanizm dezinformacji i jak można mu zapobiec.
Umiejętności:
– po katechezie uczeń uzasadnia znaczenie uwolnienia od fałszu i poszukiwania relacji z żywym Bogiem, aby jego gesty i słowa były autentyczne i wiarygodne.
Postawy:
– uczeń deklaruje pragnienie poszukiwania i budowania relacji z Bogiem, by żyć w prawdzie.
Formy organizacji zajęć: zbiorowa, grupowa, partnerska, indywidualna.
Metody dydaktyczne: rozmowa kierowana, zabawa „Prawda czy fałsz”, ulotka, zdania niedokończone – ćwiczenie komunikacji.
Środki dydaktyczne: zdjęcie człowieka, fragmenty orędzia papieża Franciszka na 52. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, kartki A4, kolorowe pisaki, kredki, kartki ze zdaniami niedokończonymi, fragmenty modlitwy franciszkańskiej.
Schemat zajęć
I. Wprowadzenie
1. Propozycja modlitwy na rozpoczęcie: akt wiary, nadziei, miłości i żalu.
2. Prezentujemy zdjęcie człowieka. Prowadzimy narrację: Każdy człowiek jest podobny do Pana Boga, ponieważ On nas zapragnął, pokochał i stworzył, dając nam rozum, wolną wolę i duszę nieśmiertelną. To podobieństwo sprawia, że możemy się komunikować ze sobą i dzielić tym, co prawdziwe, dobre i piękne.
3. Zapowiadamy, że podczas lekcji będziemy mówić o tym, że dzięki systemom cyfrowym komunikujemy się coraz szybciej oraz że możliwości komunikacji możemy źle wykorzystywać, że powstają tzw. fałszywe wiadomości – fake news. Ważne jest, byśmy uczyli się, jak je rozpoznać, zdemaskować i dać się oczyścić przez PRAWDĘ.
4. Proponujemy uczniom udział w zabawie „Prawda czy fałsz”. Zadajemy pytania. Uczeń, który zna odpowiedź, zgłasza się i udziela odpowiedzi.
Wybrana osoba z klasy pełni rolę obserwatora i decyduje o tym, kto pierwszy ma prawo do udzielenia odpowiedzi. Za poprawną odpowiedź uczeń otrzymuje jeden punkt, suma zebranych punktów daje szansę na ocenę. Pytania znajdują się w załączniku.
Puenta
Analizując poszczególne zdania dotyczące wydarzeń zapisanych w Biblii, próbowaliśmy odgadnąć, czy są one prawdziwe, czy fałszywe. Przypomnieliśmy sobie, że źródłem wszystkich fałszywych informacji/dezinformacji jest grzech pierworodny, czyli nieposłuszeństwo pierwszych ludzi wobec Boga. Człowiek dotknięty grzechem może źle wykorzystać swoją zdolność do komunikacji, co przedstawiają historie biblijne o Kainie i Ablu oraz o wieży Babel.
II. Analiza Orędzia na 52. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu
1. Wprowadzamy uczniów w tematykę zajęć: Ojciec Święty od 52 lat każdego roku wygłasza do dziennikarzy i pracowników mediów orędzie na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu. W Kościele obchodzimy ten dzień w trzecią niedzielę września, w tym roku jest to 16 września.
2. Zapowiadamy, że tegoroczne orędzie papieskie jest na temat prawdy i dezinformacji tzw. fake news w komunikacji. Prezentujemy uczniom wybrane zdania z orędzia:
„W Bożym zamyśle ludzka komunikacja jest istotnym sposobem, by żyć w komunii”.
„Fake news zasadniczo dotyczy dezinformacji rozpowszechnianej w internecie lub w mediach tradycyjnych. Wyrażenie to odnosi się zatem do bezpodstawnej informacji, opartej na nieistniejących lub zniekształconych danych i zmierzającej do oszukania”.
„Najbardziej radykalne antidotum na wirus fałszu to dać się oczyścić przez prawdę. (…) jedynym prawdziwie wiarygodnym i godnym zaufania, na którego można liczyć, czyli «prawdziwym», jest Bóg żyjący”.
„Wyzwolenie z fałszu i poszukiwanie relacji: oto dwa składniki, których nie może zabraknąć, aby nasze słowa i nasze gesty były prawdziwe, autentyczne i wiarygodne”.
3. Polecamy uczniom, by wykonali ulotki informacyjne, na których będą umieszczone treści z orędzia oraz grafika. Praca przebiega w 4 zespołach, grupom rozdajemy: czystą kartkę A4, fragment orędzia oraz kolorowe pisaki i kredki.
4. Wykonane prace zostają zaprezentowane na forum klasy i zawieszone na gazetce ściennej.
Puenta
Jezus powiedział o sobie „Ja jestem prawdą” (J 14, 6). Gdy dotyka nas grzech fałszu, lekarstwem jest oczyszczenie przez Jezusa. To On nas wyzwolił z niewoli grzechu, kiedy umarł na krzyżu i zmartwychwstał dla naszego zbawienia. Chrystus nieustannie zaprasza nas do relacji ze sobą, do rozmowy – modlitwy, słuchania Jego słowa, spotkań z Nim w Eucharystii. Gdy przyjmujemy to zaproszenie i podejmujemy trud odpowiadania na Jego miłość, nasze gesty, słowa stają się prawdziwe, autentyczne i wiarygodne.
III. Zakończenie katechezy
Dzięki dobrej komunikacji możemy sobie nawzajem pomóc. Proponujemy ćwiczenie, które uczniowie wykonają w parach. Rozdajemy kartki z niedokończonymi zdaniami, które uczniowie uzupełniają, a następnie odczytują głośno do siebie nawzajem.
Podoba mi się w Tobie…
Lubię…
Chcę się od Ciebie nauczyć…
Rozmowa z Tobą jest…
Podziwiam Cię za…
Zadanie domowe: Wpisać do zeszytu wybrane zdanie z orędzia zamieszczone na ulotkach wykonanych podczas zajęć.
Propozycja modlitwy na zakończenie
Kartki z wersetami modlitwy franciszkańskiej rozdajemy chętnym uczniom, którzy odczytują modlitwę według kolejności.
1. O Panie, uczyń nas narzędziami Twojego pokoju,
2. Spraw, abyśmy rozpoznawali zło, które wkrada się w przekaz nie tworzący jedności.
3. Uczyń nas zdolnymi do usunięcia trucizny z naszych osądów.
4. Pomóż nam mówić o innych jako o braciach i siostrach.
5. Ty jesteś wierny i godny zaufania; spraw, aby nasze słowa były ziarnami dobra dla świata:
6. abyśmy tam, gdzie zgiełk, trwali w wysłuchiwaniu;
7. gdzie zamęt, rozbudzali harmonię;
8. gdzie dwuznaczność, wnosili jasność;
9. tam, gdzie wykluczenie, zanosili dzielenie się;
10. gdzie pogoń za sensacją, byli wstrzemięźliwi;
11. gdzie powierzchowność, zadawali prawdziwe pytania;
12. tam, gdzie uprzedzenia, budzili zaufanie;
13. gdzie agresja, wnosili szacunek;
14. gdzie fałsz, przynosili prawdę. Amen.
Załącznik
Odpowiedz, czy zdania przedstawione poniżej to PRAWDA czy FAŁSZ:
• Pan Bóg umieścił Adama i Ewę w ogrodzie Eden, by mieć ich na oku.
• Zabronił im spożywania owoców ze wszystkich drzew ogrodu.
• Szatan kusił Ewę, bo chciał, żeby była szczęśliwa.
• Szatan wykorzystał kłamstwa, by przekonać Ewę do nieposłuszeństwa wobec Boga.
• Gdy Adam i Ewa popełniają grzech pierworodny, ich ciała stają się śmiertelne.
• Po grzechu pierworodnym Pan Bóg wygania Adama i Ewę z ogrodu Eden.
• Kain i Abel to synowie Adama i Ewy. Kain zabija brata z zazdrości i próbuje to ukryć przed Bogiem.
• Bóg przestał kochać Kaina.
• Budowa wieży Babel posuwała się bardzo szybko, gdyż budowniczy potrafili się porozumieć ze sobą.
• Wieża miała sięgać nieba, by ludzie mogli zająć miejsce Boga.
• Pan Bóg pomieszał ludziom języki, kiedy zauważył, że budowa za szybko postępuje.
Anna Lemieszonek – katechetka w Szkole Podstawowej nr 1 oraz Przedszkolu Publicznym nr 9 w Bartoszycach (archidiecezja warmińska).
Patroni medialni: