Autor: Dorota ZÄ…berg
Poziom nauczania: szkoła podstawowa, klasy I-IV
Cele katechetyczne – wymagania ogólne:
– analiza i interpretacja najważniejszych myÅ›li zawartych w OrÄ™dziu papieża Franciszka na 52. Åšwiatowy DzieÅ„ Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu;
– ksztaÅ‚towanie postawy Å›wiadomego rozpoznawania i odrzucania fake news, czyli faÅ‚szywych wiadomoÅ›ci.
TreÅ›ci nauczania – wymagania szczegóÅ‚owe
Wiedza:
– po katechezie uczeÅ„ wyjaÅ›nia znaczenie sÅ‚ów fake news;
– po katechezie uczeÅ„ wymienia, jakie szkody wywoÅ‚ujÄ… faÅ‚szywe informacje;
– po katechezie uczeÅ„ opowiada o OrÄ™dziu papieża na 52. Åšwiatowy DzieÅ„ Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu;
– po katechezie uczeÅ„ wymienia, jak siÄ™ bronić przed fake news.
Umiejętności:
– po katechezie uczeÅ„ uzasadnia, na czym polega rozważne podejÅ›cie do wiadomoÅ›ci zawartych w Å›rodkach spoÅ‚ecznego przekazu (np. w TV, internecie, prasie).
Postawy:
– po katechezie uczeÅ„ uznaje prawdÄ™ za normÄ™ swojego życia.
Formy organizacji zajęć: zbiorowa, indywidualna.
Metody dydaktyczne: rozmowa kierowana, praca z tekstem, konkurs w formie quizu, burza mózgów, pogadanka, zagadka literowa.
Åšrodki dydaktyczne: znaczki do gÅ‚osowania (zaÅ‚Ä…cznik 1), teksty (zaÅ‚Ä…cznik 2), zagadka literowa (zaÅ‚Ä…cznik 3), fragmenty OrÄ™dzia papieża Franciszka na 52. Åšwiatowy DzieÅ„ Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu, internet potrzebny do gry multimedialnej, Pismo ÅšwiÄ™te, zdjÄ™cie wirusa (zaÅ‚Ä…cznik 4).
Schemat zajęć
I. Wprowadzenie
1. Dowolna modlitwa na rozpoczęcie.
2. Informujemy, że na lekcjÄ™ zostaÅ‚y przygotowane specjalne teksty, wybrane ze strony internetowej poÅ›wiÄ™conej religii. Polecamy uczniom, aby dokÅ‚adne przeczytali przydzielony tekst. Zapowiadamy, że bÄ™dÄ… uczestniczyli w konkursie, który bÄ™dzie polegaÅ‚ na sprawdzeniu zapamiÄ™tanych wiadomoÅ›ci. Nagrodami bÄ™dÄ… obrazki religijne.
3. Prosimy o wyciÄ™cie i pokolorowanie znaczków do gÅ‚osowania (zaÅ‚Ä…cznik 1). Znaczek z cyfrÄ… 1 uczniowie kolorujÄ… na kolor niebieski, z cyfrÄ… 2 – na kolor żóÅ‚ty.
4. Rozdajemy karty z tekstem (zaÅ‚Ä…cznik 2) w taki sposób, by wszyscy uczniowie w pierwszych Å‚awkach mieli teksty nr 1, w drugich – teksty nr 2, w trzecich – teksty nr 1 itd. Teksty rozdajemy bardzo dyskretnie, by uczniowie nie zorientowali siÄ™, że sÄ… dwa różne.
5. Przeprowadzamy konkurs na znajomość tekstu. Uprzedzamy, że po pytaniu nie bÄ™dziemy od razu informować, jaka jest poprawna odpowiedź. Liczymy, który rzÄ…d udzieliÅ‚ najwiÄ™cej dobrych odpowiedzi.
Pytania do konkursu w formie quizu:
• Wąż byÅ‚:
1) mało przebiegły ze zwierząt
2) najbardziej przebiegły
• Co robiÅ‚ wąż?
1) tylko mówiÅ‚ do Adama i Ewy
2) mówiÅ‚ oraz Å›lizgaÅ‚ siÄ™ po ziemi
• Ile widziaÅ‚ wąż?
1) dużo
2) niewiele
• Czy Adam i Ewa mogli jeść owoce?
1) to było zakazane
2) mogli jeść, oprócz owoców z jednego drzewa
• Jakie byÅ‚y owoce?
1) słodkie i kolorowe
2) nie wiemy
• Kto dotknÄ…Å‚ owocu?
1) Adam
2) Ewa
• Czy po zerwaniu owocu trzy razy bÅ‚ysnÄ…Å‚ miecz anioÅ‚a?
1) nie
2) tak
• Po zjedzeniu owocu poznali, że:
1) pomarli
2) sÄ… nadzy
• Z czego zrobili ubranie?
1) z gałązek figowych
2) z liści palmy
TÄ™ część zajęć puentujemy wyjaÅ›nieniem, że uczniowie w wiÄ™kszoÅ›ci odpowiedzieli bezbÅ‚Ä™dnie. Dlaczego zatem byÅ‚y różne odpowiedzi? Odpowiedź uczniowie poznajÄ… po rozwiÄ…zaniu zagadki literowej (zaÅ‚Ä…cznik 3). WyjaÅ›niamy, że w niektórych tekstach byÅ‚y faÅ‚szywe wiadomoÅ›ci, dlatego na to samo pytanie pojawiaÅ‚y siÄ™ dwie sprzeczne odpowiedzi. Uczniowie wklejajÄ… zagadkÄ™ do zeszytu.
II. Analiza najważniejszych myÅ›li zawartych w OrÄ™dziu papieża Franciszka na 52. Åšwiatowy DzieÅ„ Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu
1. WyjaÅ›niamy, że szkodliwość faÅ‚szywych wiadomoÅ›ci najlepiej wyjaÅ›niÅ‚ papież Franciszek w OrÄ™dziu na 52. Åšwiatowy DzieÅ„ Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu. Mówi w nim, że: „sÄ… to bezpodstawne informacje, oparte na nieistniejÄ…cych lub znieksztaÅ‚conych danych i zmierzajÄ…cych do oszukania, a nawet manipulowania czytelnikiem. (...) Fake news stajÄ… siÄ™ czÄ™sto wirusowe, tzn. rozprzestrzeniajÄ… siÄ™ w szybki i trudny do powstrzymania sposób”. Pokazujemy uczniom zdjÄ™cie wirusa (zaÅ‚Ä…cznik 4).
2. Wprowadzamy uczniów w historiÄ™ Åšwiatowych Dni Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu: Ten dzieÅ„ obchodzony jest w KoÅ›ciele w trzeciÄ… niedzielÄ™ wrzeÅ›nia. Z tej okazji Ojciec ÅšwiÄ™ty każdego roku kieruje do wiernych swoje orÄ™dzie, które ogÅ‚asza 24 stycznia, w dzieÅ„, kiedy w KoÅ›ciele wspomina siÄ™ Å›w. Franciszka Salezego, patrona katolickich pisarzy i dziennikarzy. Po raz pierwszy DzieÅ„ Åšrodków SpoÅ‚ecznego Przekazu obchodzono na polecenie PawÅ‚a VI w 1967 roku. Od tamtego czasu papieże podtrzymujÄ… tÄ™ tradycjÄ™ i ogÅ‚aszajÄ… z tej okazji orÄ™dzie. W tym roku ten dzieÅ„ obchodzimy po raz 52. Papież Franciszek w swoim orÄ™dziu mówi o szkodliwoÅ›ci fake news , czyli faÅ‚szywych wiadomoÅ›ci.
3. Rozmowa kierowana:
– Dlaczego nie należy podawać w telewizji, internecie faÅ‚szywych wiadomoÅ›ci?
– Podajcie przykÅ‚ady sytuacji, kiedy spotkaliÅ›cie siÄ™ z faÅ‚szywymi wiadomoÅ›ciami w prasie, telewizji, internecie, życiu codziennym?
– Czy zauważacie w reklamach podawanie nieprawdziwych informacji o reklamowanym produkcie?
Puenta
Fake news są bardzo szkodliwe, prowadzą do wielu nieporozumień, powodują dalsze przekazywanie nieprawdy.
III. „Prawda was wyzwoli”
1. W Biblii czytamy, co jest ratunkiem w sytuacji, gdy zewszÄ…d napÅ‚ywajÄ… faÅ‚szywe wiadomoÅ›ci: „Prawda was wyzwoli” (J 8, 32) oraz „Ja jestem prawdÄ…” (J 14 ,6).
2. Rozdajemy jeszcze raz teksty uczniom, ale bez fake news (załącznik 2, tekst nr 2). Tłumaczymy, że tym razem teksty są prawdziwe, bez fałszywych informacji.
3. Przeprowadzamy drugi raz quiz.
Puenta
JeÅ›li podajemy komuÅ› informacjÄ™ – prawdziwÄ… lub faÅ‚szywÄ… – on jÄ… zapamiÄ™tuje. Dlatego tak ważne jest przekazywanie prawdy. W orÄ™dziu papież Franciszek podkreÅ›la, że „najbardziej radykalne antidotum na wirus faÅ‚szu to dać siÄ™ oczyÅ›cić przez prawdÄ™. (...) PrawdÄ… jest to, na czym można siÄ™ oprzeć, aby nie upaść”. W przekazywaniu prawdy i odrzucaniu kÅ‚amstwa kluczowÄ… rolÄ™ odgrywajÄ… dziennikarze.
IV. Zakończenie
1. W nagrodÄ™ proponujemy grÄ™ multimedialnÄ… nawiÄ…zujÄ…cÄ… do tematu.
ŹródÅ‚o: https://learningapps.org/5310608
Wersja pełnoekranowa: https://learningapps.org/view5310608
2. Praca domowa: Wyszukaj w prasie, telewizji, wiadomoÅ›ciach, ogÅ‚oszeniach, reklamach przykÅ‚ady fake news – faÅ‚szywych informacji. Swoje spostrzeżenia zapisz w zeszycie.
Propozycja modlitwy franciszkańskiej na zakończenie
O Panie, uczyń z nas narzędzia Twojego Pokoju
Abyśmy siali miłość, tam gdzie panuje nienawiść
Wybaczenie, tam gdzie panuje krzywda
Jedność, tam gdzie panuje zwątpienie
NadziejÄ™, tam gdzie panuje rozpacz
Światło, tam gdzie panuje mrok
Radość, tam gdzie panuje smutek.
Spraw abyśmy mogli
Nie tyle szukać pociechy, co pociechę dawać
Nie tyle szukać zrozumienia, co rozumieć
Nie tyle szukać miłości co kochać
Albowiem dajÄ…c, otrzymujemy
WybaczajÄ…c, zyskujemy przebaczenie
A umierając, rodzimy się do wiecznego życia. Amen.
św. Franciszek z Asyżu
Wersja śpiewana: https://www.youtube.com/watch?v=VBnYK1WYplI
(O Panie..., Modlitwa franciszkaÅ„ska, FDA Kraków, muz. Hanna Tracz)
3. Jeśli starczy czasu, można zaproponować zabawę w głuchy telefon. Przypominamy zasady, zwracając uwagę, jak łatwo jest prawdę zmienić w fałsz.
Dorota ZÄ…berg – nauczycielka religii w szkole podstawowej, odpowiedzialna za ogólnopolski serwis katechetyczny www.katechezanatana.pl, autorka Akademii Profesjonalnego Katechety , autorka bloga „Warsztat Katechety”.
Patroni medialni: