Autor: Ks. Łukasz Simiński
Poziom nauczania: szkoła ponadpodstawowa
Cele katechetyczne – wymagania ogólne:
• analiza i interpretacja myśli zawartych w Orędziu Papieża Franciszka na 53. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu;
• kształtowanie postawy rozwijania i pogłębiania bezpośrednich relacji międzyosobowych.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Wiedza:
• po katechezie uczeń wylicza zasługi Internetu w służbie spotkania między osobami;
• po katechezie uczeń wymienia niebezpieczeństwa związane z budowaniem relacji wyłącznie w sieciach społecznościowych;
• po katechezie uczeń podaje główne treści Orędzia.
Umiejętności:
• po katechezie uczeń omawia, jakie treści i przesłanie niesie filmik pt. Are You Living an Insta Lie? Social Media Vs. Reality;
• po katechezie uczeń wyjaśnia metaforę sieci;
• po katechezie uczeń określa, dlaczego ważne jest rozwijanie relacji z innymi ludźmi.
Postawy:
• uczeń deklaruje pragnienie budowania głębokich bezpośrednich relacji interpersonalnych.
Formy organizacji zajęć: zbiorowa, grupowa, indywidualna.
Metody dydaktyczne: film, rozmowa kierowana, tworzenie sieci, praca z tekstem, szablon, tworzenie dekalogu.
Środki dydaktyczne: kserokopia modlitwy pt. Ofiarowanie siebie, filmik pt. Are You Living an Insta Lie? Social Media Vs. Reality (Youtube), tekst Pisma Świętego (Rdz 2, 16-17), ok. 50 cm sznurka dla każdego uczestnika, fragmenty tekstu Orędzia dla poszczególnych grup (załącznik 3), szablon ryby (załączniki 4), tekst modlitwy na zakończenie.
Schemat zajęć
I. Wprowadzenie
Propozycja modlitwy na rozpoczęcie:
Ofiarowanie siebie
Przyjmij, Panie, całą moją wolność;
przyjmij pamięć, rozum i całą wolę.
Cokolwiek mam i posiadam, Tyś mi to dał.
Wszystko to zwracam Tobie
i całkowicie poddaję panowaniu Twojej woli.
Daj mi tylko miłość ku Tobie
i Twoją łaskę, a będę dość bogaty;
niczego więcej nie pragnę.
Amen.
2. Na wstępie prowadzący wyświetla krótki filmik pt. Are You Living an Insta Lie? Social Media Vs. Reality (https://www.youtube.com/watch?v=0EFHbruKEmw), ukazujący współczesne zachowania ludzi w związku z obecnością na portalach społecznościowych.
3. Po obejrzeniu filmiku prowadzimy rozmowę kierowaną, zadając pytania:
• Co jest charakterystyczne w postawie przedstawionych osób?
• W jaki sposób przedstawiają siebie w mediach społecznościowych?
• Czym charakteryzują się przedstawione relacje międzyosobowe?
• Jakie zachowania dominują podczas spotkania w grupie?
• Jak można zatytułować ten film?
4. Odczytujemy fragment z Księgi Rodzaju:
Przykazał Pan Bóg człowiekowi: „Możesz jeść owoce ze wszystkich drzew tego ogrodu. Nie wolno ci jednak jeść z drzewa poznania dobra i zła, bo gdy zjesz z niego, na pewno umrzesz” (Rdz 2,16-17).
Puenta:
Współczesny człowiek dużo więcej czasu spędza na kreowaniu obrazu swojej osoby w mediach społecznościowych, niż na budowaniu i rozwijaniu relacji międzyludzkich. Ważniejsze staje się tworzenie pięknego pozoru, niż spotkanie i rozmowna z drugim człowiekiem. Może to skutkować poczuciem samotności, pustki i brakiem umiejętności tworzenia prawdziwych, silnych więzi.
Bóg w kierowanym do nas Słowie nieustannie przekazuje nam podstawowe wiadomości, w jaki sposób mamy postępować, aby być w pełni człowiekiem. W usłyszanym fragmencie z Księgi Rodzaju możemy dostrzec moment, w którym Bóg po raz pierwszy w Biblii i w historii zbawienia nawiązuje relację z człowiekiem. Po raz pierwszy zbliża się do niego, patrzy mu w oczy i wypowiada do niego pierwsze słowa.
Jak zauważa ojciec Wojciech Werhun SJ: „W tym fragmencie Bóg nie tylko spotyka człowieka, ale przede wszystkim stwarza relacje. A stwarzając je, uczy człowieka, jak je nawiązywać i jak nimi żyć. Bóg zaczyna bardzo radykalnie: Relacja, według mojego zamysłu, polega na tym, że Ja daję ci wszystko, co do Mnie należy. Popatrz na ten ogród – wszystko to sam wypracowałem, włożyłem w to serce i siebie samego. Nie stworzyłem tego dla siebie, ale dla ciebie. Nie zadowalam tym siebie samego, ale ciebie. Daję ci to wszystko – możesz się tym cieszyć, używać i robić z tym, co zechcesz. Moje własne życie wlałem w ten ogród i uczyniłem go żywym. Teraz ty możesz czerpać z tego życia, ile chcesz, możesz karmić się Mną w pełni. To jest pierwsza część Bożej nauki na temat relacji. Z jednej strony Bóg pokazuje nam, jak On nas traktuje i w jakiej relacji jest z nami. Z drugiej strony – zaprasza nas do naśladowania Go w naszych relacjach z bliskimi”.
II. Analiza Orędzia na 53. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu
Aktywizacja 1
1. Prowadzący wręcza każdemu ok. 50-centymetrowy kawałek sznurka. Następnie prosi, żeby uczestnicy związali wszystkie kawałki razem w taki sposób, aby powstała z nich sieć.
2. Następnie, gdy wszyscy trzymają sieć, katecheta zwraca uwagę, że dzięki niej wszyscy są ze sobą połączeni.
3. Po wykonaniu zadania, sieć zostaje umieszczona w widocznym miejscu w taki sposób, aby można było przyczepić do niej uzupełnione podczas dalszej pracy szablony ryb.
4. Na koniec tej części prowadzący podsumowuje wykonane zadanie.
Puenta:
Połączone fragmenty sznurka tworzą ze sobą jedną całość. Dzięki temu, że są ze sobą powiązane, tworzą jedną sieć. Metaforę sieci papież Franciszek przywołuje w Orędziu na 53. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu. Podkreśla, że dzięki Internetowi i sieciom społecznościowym ludzie w różnych miejscach na świecie mogą być ze sobą połączeni. Zwraca uwagę również, że Kościół zawsze starał się promować Internet i jego możliwości w służbie spotkania między osobami i solidarności między wszystkimi. W swoim Orędziu zaprasza, aby każdy z nas po raz kolejny zastanowił się nad podstawami i znaczeniem naszego bycia w relacji z innym człowiekiem oraz do ponownego odkrycia, w bezmiarze wyzwań obecnej sytuacji komunikacyjnej, pragnienia tego człowieka, który nie chce trwać w swojej samotności. Wskazując na pozytywy, przestrzega również przed niebezpieczeństwami czyhającymi na bezpośrednie relacje międzyosobowe.
Aktywizacja 2
1. Dzielimy uczniów na cztery grupy: każda pracuje z przydzielonym fragmentem tekstu Orędzia na 53. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu.
2. W tekście (załącznik 3) uczniowie szukają pozytywów i negatywów związanych z korzystaniem z sieci społecznościowych.
3. Odnalezione wskazówki wpisują w kontur ryby (załącznik 4).
4. Po wykonaniu zadania poszczególne grupy prezentują najpierw pozytywy, a następnie negatywy, i przyczepiają je do wcześniej utworzonej sieci.
5. Na zakończenie prowadzący podsumowuje całość.
6. Katecheta może także zaproponować, aby w ramach zadania domowego każdy przygotował swoisty dekalog. Proste zdania mają być zachętą, aby nie tylko tworzyć grupy w sieci, ale też czynić to w realu.
Puenta:
Internet oraz wszelkiego rodzaju portale społecznościowe niosą ze sobą nieograniczone możliwości kontaktów z ludźmi na całym świeci. Niestety, sprawiają, że jakość tych relacji niejednokrotnie ulega spłyceniu. Dlatego tak bardzo ważne jest to, co podkreśla w Orędziu papież Franciszek, aby ciągle dążyć do osobistego spotkania i do pogłębiania bezpośrednich relacji międzyludzkich.
III. Nowe życie/pogłębienie wiary
Katarzyna i Paweł Maciejewscy: Sposoby tworzenia i umacniania więzi rodzinnej (fragmenty)
Relacje, w jakich pozostają wobec siebie członkowie rodziny, wpływają w znacznym stopniu na ich życie. W zależności od tego, czy więź rodzinna jest spójna, czy nie, dana rodzina może właściwie się rozwijać lub przeżywać kryzys. Dlatego też warto sobie przypomnieć sposoby tworzenia i umacniania więzi rodzinnej zarówno w odniesieniu do najbliższych krewnych, jak i osób w dalszym stopniu spokrewnionych i spowinowaconych (…).
Spośród licznych czynników, wpływających na tworzenie i umacnianie więzi między członkami rodziny, na pierwsze miejsce wysuwa się bycie razem. To właśnie fakt przebywania ze sobą może i powinien być tym, co łączy członków rodziny. Samo jednak bycie razem, pozbawione kolejnych elementów więziotwórczych, nie musi wcale ludzi jednoczyć. Może bowiem okazać się, że członkowie rodziny wspólnie zamieszkujący w tym samym domu, będą pozbawieni osobistych relacji do siebie i nie będzie ich łączyło nic poza miejscem przebywania.
Dla wszystkich członków rodziny istotna więc będzie rozmowa. I to rozmowa nie ograniczająca się do wymiany informacji czy analizy faktów, ale rozmowa dotycząca uczuć, emocji, przeżyć każdego członka rodziny. Rozmowa dająca odczuć rodzinie miłość jaką się nią darzy, zaufanie, które się ma do wszystkich domowników i wielką życzliwość dla każdego z nich (…).
Aby ze sobą rozmawiać, trzeba się wzajemnie widzieć. Najwygodniej rozmawia się, siedząc wokół stołu, przy którym można też zjeść posiłek (…). Wspólny posiłek jest najbardziej naturalnym i najlepszym czasem na integrację rodziny.
Tym, co będzie łączyło rodzinę, jest również praca. Chodzi tutaj o pracę wykonywaną razem – czy to w domu, czy poza nim, ale dla wspólnego dobra. Rodzina zajmująca się wspólnie czymś tak prozaicznym, jak zmywanie naczyń, sprzątanie domu, robienie zakupów, czy wreszcie gotowanie, pieczenie lub uprawianie działki, wytwarza silne, cementujące ją więzi. Wtedy członkowie rodziny lepiej się poznają, uświadamiają sobie własne uzdolnienia, doceniają włożony trud (…).
Nie tylko obowiązki jednoczą rodzinę, ale także rekreacja. Wspólnie, radośnie przeżyte chwile bardzo silnie przybliżają do siebie wszystkich członków rodziny, dając jednocześnie przekonanie o osobistym dobru otrzymywanym w tej wspólnocie. To właśnie wspólny wypoczynek pozwala jeszcze lepiej poznać pozostałe osoby. Najczęściej takim czasem wypoczynku będzie sobota lub niedzielne popołudnie. Można wówczas znaleźć czas na wspólny spacer, wycieczkę, czy podczas niepogody na gry i konkursy w pokoju, w którym wyłączony jest telewizor. Wyłączenie telewizora jest istotnym elementem wspólnie spędzonego czasu, gdyż unika się przez to pozornej bliskości i złudnej wspólnoty (…).
Nie sposób w tym miejscu nie docenić także wspólnototwórczej roli razem spędzanych wakacji. Są one okazją do lepszego przypatrzenia się sobie – szczególnie rodzice dzieciom – przez cały dzień i w rozmaitych okolicznościach. Mogą wówczas wyjść na jaw sprawy zarówno pozytywne, jak i negatywne, na które w codzienności nie zwracało się uwagi (…).
Dla budowania więzi w rodzinie ważna jest pamięć o domowych uroczystościach przeżywanych tylko w najbliższym gronie (…). Elementem integrującym rodzinę, o którym, niestety, często się zapomina, jest podtrzymywana przez domowników rodzinna tradycja. Rodzinne zwyczaje wzmacniają poczucie tożsamości i przynależności, ale nie powstają same z siebie. Są rezultatem świadomego działania rodziców, ciągłego inicjowania zdarzeń i sytuacji aż do momentu, kiedy wszystkim będzie się zdawać, że tak było zawsze. Wśród wielu możliwych zajęć, wzmacniających więzi rodzinne, można wymienić choćby Radę Rodzinną, rozwiązującą wspólnie niektóre problemy, Kronikę Rodziny, prowadzoną razem przez wszystkich domowników, wspólne hobby łączące rodziców i dzieci (…). Sposobem budowania więzi w rodzinie mogą być też zjazdy rodzinne. W zależności od inwencji organizatorów mogą mieć one bardzo różny charakter. Niekiedy jest to zjazd całej rodziny, zorganizowany przez będące już w sile wieku rodzeństwo, które zaprasza swoje dzieci z wnukami i ich rodzinami (…).
Ukazane sposoby tworzenia i umacniania więzi rodzinnej wskazują na bogactwo i wieloaspektowość metod, które mogą być zastosowane w budowaniu relacji wewnątrzrodzinnych. Metody te mogą być zastosowane w każdej rodzinie katolickiej. Jednak, aby więzi rodzinne były silne i trwałe, należy wykorzystać maksymalną ilość sposobów oddziaływania w rodzinie i poza nią (…).
(K. Maciejewska, P. Maciejewski, "Sposoby tworzenia i umacniania więzi rodzinnej", „Katecheta”, 44(2000), nr 9, s. 28-34)
Propozycja modlitwy na zakończenie:
Kolekta z Mszy św. o jedność chrześcijan
Boże, Ty miłujesz ludzi,
pokornie Cię błagamy,
ześlij na nas obfitą łaskę Ducha Świętego
i spraw, abyśmy postępując zgodnie z naszym powołaniem,
dawali świadectwo Ewangelii
i dążyli z ufnością i w pokoju
do zjednoczenia wszystkich wierzących.
Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna,
który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego,
Bóg, przez wszystkie wieki wieków. Amen .
Ks. mgr lic. Łukasz Simiński – doktorant w Instytucie Teologii Pastoralnej i Katechetyki na Wydziale Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Patroni medialni: