„Chodź i zobacz”

Scenariusz lekcji religii do orędzia papieża Franciszka na 55. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu

Autor: Aneta Rayzacher-Majewska

klasy 1-4 szkoły podstawowej

lekcja może być zrealizowana na dwóch jednostkach dydaktycznych – wówczas katecheta decyduje, które działania wykona na pierwszej, a które na drugiej lekcji

Cele katechetyczne – wymagania ogólne:

przekaz myśli zawartych w orędziu papieża Franciszka na 55. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu;
kształtowanie umiejętności oceny docierających wiadomości w perspektywie ich prawdziwości (tego, czy ich autor „poszedł i zobaczył” to, o czym pisze);
przygotowanie do odpowiedzialnego tworzenia, odbioru i przekazywania informacji.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe:

Wiadomości

Po lekcji uczeń:

wskazuje na biblijne źródło hasła 55. ŚDŚSP: „Chodźcie, a zobaczycie”;
wylicza cechy dobrego dziennikarza, uwzględniając kwestie poruszone przez papieża Franciszka w Orędziu na 55. ŚDŚSP;
na podstawie dostępnych źródeł redaguje fragment gazetki (tradycyjnej, ściennej lub elektronicznej).

Umiejętności:

uzasadnia potrzebę przekazywania sprawdzonych informacji i wskazuje na możliwe konsekwencje rozpowszechniania nieprawdziwych;
podaje przykłady świętych i błogosławionych związanych z przekazem informacji oraz tytuły czasopism katolickich.

Postawy:

wyraża gotowość do dzielenia się posiadaną wiedzą i doświadczeniami;
odpowiedzialnie formułuje wypowiedzi, troszcząc się o ich prawdziwość.

Formy organizacji zajęć: zbiorowa, grupowa lub w parach, indywidualna.

Metody dydaktyczne: pogadanka, opowiadanie, miniwykład, analiza tekstu, burza mózgów, niedokończone zdania, przegląd czasopism, praca plastyczna, krzyżówka (ew. koło fortuny lub wisielec).

Środki dydaktyczne: fragmenty Orędzia na 55. ŚDŚSP; wydruki z załącznika 1, ew. obrazki lub teksty do niedokończonych zdań, wzory plakatów z zał. 2 dla uczniów, szablony gazety w ilości odpowiadającej liczbie uczniów.

Schemat zajęć

I. Wprowadzenie

1. Propozycja modlitwy na rozpoczęcie: Akt wiary lub śpiew (w młodszych klasach „Uszy, oczy, ręce dwie…”, w starszych klasach „Otwórz me oczy, chcę widzieć Jezusa” lub inny utwór o podobnej treści).

2. Wskazujemy konkretnych uczniów i prosimy o opowiedzenie, jak wygląda np.: lotnisko w Kuala Lumpur, książka do religii dziecka w Hiszpanii, kościół w Morogoro w Tanzanii; jak się mówi „dzień dobry” w języku suahili, po chińsku itp.

Alternatywnie opowiadamy historię Ani:

Ania przyjechała z mamą na weekend do babci. Dojeżdżając do domu babci, widziała kilka razy plakaty zachęcające do odwiedzenia nowo otwartego placu zabaw.

– Czy będziemy mogły tutaj przyjść? – dopytała za każdym razem mamę.

– Dobrze, przyjdziemy po obiedzie.

Po serdecznym przywitaniu z babcią i pysznym obiedzie Ania przypomniała mamie, że miały iść na plac zabaw. Babcia słysząc o tym, powiedziała:

– Idźcie koniecznie, jest naprawdę ładny i jest na nim wiele atrakcji! Widziałam wczoraj, gdy wracałam z targu.

Mama z Anią zachęcone przez babcię poszły na plac.

– Mamo, a czy w ogóle wiesz, gdzie idziemy? – zapytała Ania, gdy po kilku minutach skręcały w kolejną uliczkę, a placu wciąż nie było widać.

– Taaak – powiedziała niepewnie mama. – To będzie gdzieś tutaj… Albo tam…

Mama rozglądała się bezradnie, wreszcie przyznała:

– Przepraszam, Aniu, ale dawno mnie tu nie było… pogubiłam się, a nie mam telefonu, by zapytać babcię lub sprawdzić, jak dojść. Musimy wrócić.

Wróciły zmęczone, a babcia od progu zapytała:

– Co tak szybko wróciłyście? Nie podobało się wam?

Ania opowiedziała babci, jak wędrowały po mieście, jednak nie udało się im znaleźć nowego placu. Babcia wstała z krzesła, zdjęła fartuch i powiedziała:

– Chodźcie, zobaczycie, gdzie on jest. To naprawdę blisko – dodała, widząc przestraszone spojrzenie Ani.

Babcia jak zwykle miała rację – już za pięć albo siedem minut oczom Ani ukazał się piękny plac. Były na nim huśtawki, zjeżdżalnie, drabinki i domki… tyle atrakcji, że dziewczynka nie zdążyła skorzystać ze wszystkich przed wieczorem. Postanowiła wrócić tu jutro.

– Skoro już przyszłyśmy i zobaczyłyśmy, gdzie jest plac, jutro nie będziemy miały problemu z jego znalezieniem! – powiedziała mama, przytulając Anię.

Analizując opowiadanie, podkreślamy, że mama nie wiedziała, gdzie jest plac zabaw i zwracamy uwagę na słowa babci oraz fakt, że zaprowadziła gości na plac, bo wiedziała, gdzie on jest. Wcześniej też już go widziała, więc mogła ocenić (można np. zachęcić uczniów do ułożenia alternatywnego zakończenia, w którym babcia też by nie wiedziała, gdzie jest plac). Podsumowując, stwierdzamy, że nie możemy powiedzieć innym tego, czego sami nie wiemy – czego nie widzieliśmy, nie słyszeliśmy i odwrotnie.

3. Zwracamy uwagę na to, że niektóre osoby mają taką pracę, że przekazują innym informacje, ważne rzeczy. Jaki zawód polega na przekazywaniu innym wiadomości? (wśród różnych odpowiedzi oczekujemy, że padnie odpowiedź „dziennikarz”. W razie potrzeby naprowadzamy uczniów).

4. Zapoznajemy uczniów z Nacobezu:

na dzisiejszych zajęciach dowiesz się, czym powinien wyróżniać się dobry dziennikarz;
poznasz wskazówki papieża Franciszka dla dziennikarzy;
dowiesz się, co jest ważne w przekazywaniu informacji innym;
usłyszysz o niektórych świętych i błogosławionych zajmujących się mediami;
przygotujesz swój materiał do gazetki (ściennej, papierowej lub elektronicznej).

II. Analiza Orędzia na 55. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu

1. Zwracamy uwagę na to, że papież Franciszek też podpowiada, jaki powinien być dziennikarz:

Dziennikarstwo, jako opowiadanie o rzeczywistości, wymaga zdolności pójścia tam, dokąd nikt nie idzie – ruszenia się i pragnienia zobaczenia. Ciekawości, otwartości, pasji. Musimy dziękować za odwagę i zaangażowanie wielu profesjonalistów – dziennikarzy, operatorów filmowych, montażystów, reżyserów, którzy często pracują z wielkim narażeniem – za to, że dziś znamy, na przykład, trudną sytuację mniejszości prześladowanych w różnych częściach świata; że zostały ujawnione wielkie nadużycia władzy i niesprawiedliwość wobec ubogich i wobec stworzenia; że wiele zapomnianych wojen zostało opowiedzianych. Byłoby wielką stratą, nie tylko dla informacji, ale dla całego społeczeństwa i demokracji, gdyby zabrakło tych głosów – zubożeniem dla naszego człowieczeństwa[1].

2. Podajemy najważniejsze informacje nt. orędzi papieży na Światowe Dni Środków Społecznego Przekazu – ich historii, adresatów, datę obchodów oraz datę pisania przez papieża orędzia na ten dzień.

3. Podkreślamy znaczenie zobaczenia na własne oczy czy doświadczenia tego, o czym chce się mówić innym:

W przekazie nic nigdy nie może w pełni zastąpić zobaczenia na własne oczy. Niektórych rzeczy można się nauczyć jedynie z własnego doświadczenia. Porozumiewamy się nie tylko słowami, ale oczami, tonem głosu, gestami. Wielka atrakcyjność Jezusa dla tego, kto Go spotykał, wynikała z prawdziwości Jego głoszenia, ale skuteczność tego, co mówił, była związana z Jego spojrzeniem, Jego postawą, a nawet z Jego milczeniem. Uczniowie nie tylko słuchali Jego słów, patrzyli na Niego, gdy mówił (…). Słowo jest skuteczne tylko wtedy, gdy je „widać”, tylko wtedy, gdy włącza nas w doświadczenie, w dialog. Z tego powodu „chodź i zobacz” miało i ma zasadnicze znaczenie[2].

4. Odczytujemy fragmenty biblijne, zalecając uczniom zwrócenie uwagi na powtarzające się słowa Jezusa i jego uczniów:

Dwaj uczniowie (…) poszli za Jezusem. Jezus zaś odwróciwszy się i ujrzawszy, że oni idą za Nim, rzekł do nich: „Czego szukacie?”. Oni powiedzieli do Niego: „Rabbi! – to znaczy: Nauczycielu – gdzie mieszkasz?”. Odpowiedział im: „Chodźcie, a zobaczycie”. Poszli więc i zobaczyli, gdzie mieszka, i tego dnia pozostali u Niego (J 1, 37-39).
Filip spotkał Natanaela i powiedział do niego: „Znaleźliśmy (…) Jezusa, syna Józefa z Nazaretu”. Rzekł do niego Natanael: „Czyż może być co dobrego z Nazaretu?”. Odpowiedział mu Filip: „Chodź i zobacz!” (J 1,45-47).
Wielu Samarytan z owego miasta zaczęło w Niego wierzyć dzięki słowu kobiety świadczącej: „Powiedział mi wszystko, co uczyniłam”. Kiedy więc Samarytanie przybyli do Niego, prosili Go, aby u nich pozostał. Pozostał tam zatem dwa dni. I o wiele więcej ich uwierzyło w Jego słowo, a do tej kobiety mówili: „Wierzymy już nie dzięki twemu opowiadaniu, na własne bowiem uszy usłyszeliśmy i jesteśmy przekonani, że On prawdziwie jest Zbawicielem świata” (J 4, 39-42).

5. Podajemy (ew. zapisujemy) temat: „Chodź i zobacz” – 55. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu.

6. Wieszając kolejne grafiki z załącznika 1, odczytujemy fragmenty orędzia, zwracając uwagę na ich istotne przesłanie (poprzedza cytaty, będzie przydatne uczniom w dalszej pracy, więc można zapisać te hasła na tablicy, a jeśli posługujemy się rzutnikiem – zaznaczamy je kolorem).

Przykład

1. Burza mózgów – jaki powinien być dobry dziennikarz? Uczniowie podają swoje propozycje (można rozgraniczyć na dziennikarza prasowego, telewizyjnego, radiowego, internetowego). Uczniowie klasy 4 mogą zrobić to w ramach pracy w grupie w formie ogłoszenia o poszukiwanym dziennikarzu – każda grupa szukałaby pracownika do innego medium. W przypadku pisania ogłoszenia uczniowie muszą uwzględnić wobec dziennikarzy wymagania z orędzia: być gotowi do zdzierania butów, mieć odwagę, znać szanse i pułapki w sieci, zobaczyć na własne oczy.

2. Przedstawiamy wybrane postaci świętych i błogosławionych związanych z dziennikarstwem, np. św. Maksymiliana Marię Kolbego (założyciela Rycerza Niepokalanej i Rycerzyka Niepokalanej) i bł. Marię Teresę Ledóchowską (założycielkę Murzynka i Echa z Afryki), św. Franciszka Salezego, zwracając uwagę na sposób ich działania. Warto wspomnieć także Carlo Acutisa i tworzoną przez niego stronę. Podkreślamy, że oni swoje umiejętności dziennikarskie wykorzystali do najważniejszego dla nich przekazu – przekazu Dobrej Nowiny. Poszli za Jezusem i zobaczyli, że ma On „słowa życia wiecznego”.

3. Zachęcamy uczniów do zgłaszania się do zabawy lub wybieramy osoby, których zadaniem będzie ułożyć zdanie zaczynające się od słów „Chodź i zobacz…”. Dla utrudnienia uczeń wymyślający zdanie może losować rysunek lub kartkę z nazwą osoby, która takie zdanie wypowiada (lub parą osób – wówczas można zaproponować dialogi, w których oboje uczestników musi powiedzieć do swojego rozmówcy zdanie zaczynające się w ten sposób), np. mała dziewczynka, nastoletni chłopiec, tata, babcia, nauczyciel, lekarz, listonosz, sprzedawca, strażak, policjant itp.

Alternatywnie uczniowie po kolei dzielą się z innymi czymś, co widzieli lub słyszeli, budując wypowiedź wg wzoru: Widziałam/-em na własne oczy jak…/ Słyszałam/-em na własne uszy, że… (można zawęzić wypowiedzi do tematyki religijnej, by było nawiązanie do wspomnianych świętych i błogosławionych, np. widziałem na własne oczy, jak nasza pani od angielskiego była w niedzielę w kościele; słyszałem na własne uszy, jak ksiądz w czasie Mszy przypominał, że co zrobimy innej osobie, to tak jak byśmy zrobili to Panu Jezusowi).

4. Rozdajemy uczniom do przejrzenia czasopisma katolickie dla dzieci (warto zapewnić po jednym egzemplarzu na ławkę, mogą być archiwalne. Zależnie od pozostałego czasu uczniowie mogą przekazywać sobie obejrzane pisma). Zadaniem uczniów jest zwrócenie uwagi na to, jakie informacje mogą uzyskać z gazet, jakie są działy i co jest w nich przekazywane.

5. Przygotowujemy gazetkę – zależnie od klasy i jej poziomu rozdajemy uczniom konkretne zadania do wykonania w ramach zredagowania własnej gazetki – może to być praca w grupach lub parach bądź praca dla całej klasy. Trzeba wymyślić tytuł, działy i ich zawartość. Młodszym klasom można rozdać szablon z załącznika (może być dla każdego jedna strona, a uczniowie w domu, z pomocą rodziców, w określonym czasie przygotowują tę stronę, np. napisany lub wydrukowany tekst, grafika – znaleziona w sieci, naklejona z innej gazety, obrazka lub narysowana. Starsi uczniowie mogą przygotować gazetkę, np. w Wordzie edytowalnym albo w Canvie (www.canva.com) – dla każdej grupy możemy wygenerować link do pliku, na którym będą pracować uczniowie. Zadanie może być wykonane w korelacji z informatyką – wówczas część pracy można wykonać w sali komputerowej lub z plastyką – na tej lekcji zrobić grafiki, szatę graficzną całości. Jeśli sprawujemy opiekę nad gazetką szkolną na korytarzu, można w jednej z klas zaproponować jej przygotowanie. Jeśli uczniowie wykonają gazetkę w wersji elektronicznej, można zamieścić link do niej lub wersję pdf na stronie szkoły, parafii.

6. Polecamy uczniom wykonanie plakatów na 55. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu – młodsi uczniowie otrzymują kartki z wydrukowanym hasłem: „Chodź i zobacz” (zob. załącznik), a starsi przygotowują sami cały plakat – indywidualnie, w parach lub grupach (przy pracy w grupach może być większego formatu).

III. Zakończenie

1. Krzyżówka – https://learningapps.org/20847369

W razie braku możliwości krzyżówkę zastępujemy metodą koła fortuny lub wisielca – uczniowie odgadują hasło: „fake news”.

2. Poddajemy analizie przykładowe informacje z mediów – ich konsekwencje oraz to, co by się mogło stać, gdyby dana informacja okazała się nieprawdą (można posłużyć się konkretnymi wycinkami, fragmentami audycji itp. Przykłady można mnożyć lub modyfikować):

Informacja	Konsekwencja	Co by mogło być, gdyby informacja okazała się nieprawdziwa?
Prognoza pogody – przez cały dzień będzie słonecznie, temperatura dojdzie do 28 stopni	Ktoś założy lżejsze ubranie, nie zabierze parasolki	W razie deszczu można zmoknąć, przy niższej temperaturze – zmarznąć, rozchorować się itp.
Przepis na tort	Ktoś wypróbuje go z okazji urodzin, zaprosi gości na poczęstunek	Przy złym przepisie, niesprawdzonym, tort nie wyjdzie, będzie niesmaczny, goście nie będą mieli co zjeść, przyjęcie będzie zepsute, zakalec może zaszkodzić itp.
Ulubiony piosenkarz/piłkarz/bohater bajki ma wystąpić w danym mieście	Fani przygotowują się na spotkanie, może kupią bilety, zarezerwują czas, może np. opowiedzą innym o planach spotkania	Jeśli informacja okaże się nieprawdziwa, fanom będzie przykro, stracą czas, narażą się na wyśmianie lub posądzenie o zmyślanie.

3. Kończąc, podkreślamy, że dziennikarze powinni brać pod uwagę to, co napisał do niech papież Franciszek w swoim orędziu. Jednocześnie w dzisiejszym świecie coraz częściej każdy z nas staje się autorem informacji – w wiadomościach, w mediach społecznościowych, więc każdy z nas odpowiada za to, co przekazuje. Jak przypominał papież Franciszek:

Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za nasz przekaz, za informacje, które podajemy, za kontrolę, której razem możemy dokonywać odnośnie do fałszywych wiadomości, demaskując je. Wszyscy jesteśmy wezwani, by być świadkami prawdy – aby pójść, zobaczyć i się podzielić[3].

4. Propozycja modlitwy na zakończenie:

Panie, naucz nas wychodzić poza nasze „ja”
i wyruszać na poszukiwanie prawdy.
Naucz nas iść, by zobaczyć,
naucz nas słuchać,
nie pielęgnować uprzedzeń,
nie wyciągać pospiesznych wniosków.
Naucz nas chodzić tam, gdzie nikt nie chce pójść,
poświęcić czas na zrozumienie,
zwracać uwagę na to, co najważniejsze,
nie dać się rozproszyć przez to, co zbędne,
odróżniać mylące pozory od prawdy.
Obdarz nas łaską rozpoznawania miejsca Twojego przebywania w świecie
i szczerością opowiadania o tym, co zobaczyliśmy[4].

5. Opcjonalnie dla chętnych

Jeśli praca nad gazetkami spodoba się uczniom, to można zaproponować utworzenie szkolnej lub parafialnej gazetki w wersji elektronicznej.

Aneta Rayzacher-Majewska – doktor katechetyki, adiunkt w Katedrze Katechetyki Fundamentalnej i Materialnej Wydziału Teologicznego UKSW, katechetka w przedszkolach w Piastowie, konsultor Komisji Wychowania Katolickiego KEP, autorka materiałów i szkoleń katechetycznych.

[1] https://www.paulus.org.pl/888,55-swiatowy-dzien-srodkow-spolecznego-przekazu-franciszek-2021 (dostęp: 14.07.2021).

[2] Tamże.

[3] Tamże.

[4] https://www.paulus.org.pl/888,55-swiatowy-dzien-srodkow-spolecznego-przekazu-franciszek-2021 (dostęp: 14.07.2021).

[BS1]Czy NaCoBeZU?

„Chodź i zobacz” Scenariusz lekcji religii do orędzia papieża Franciszka na 55. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu

„Chodź i zobacz”

Scenariusz lekcji religii do orędzia papieża Franciszka na 55. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu