WPROWADZENIE
(autorstwa ks. Marka Lisa)

Sobór Watykański II, otwierając Kościół na sprawy świata, nie zapomniał o dziedzinie komunikowania i mediów. Wyrazem tego zainteresowania był dekret Inter mirifica; to w nim znajdziemy zachętę do ustanowienia Światowego Dnia Środków Społecznego Przekazu . Kilkanaście miesięcy po zakończeniu obrad Soboru papież Paweł VI po raz pierwszy wystąpił ze specjalnym orędziem na ten Dzień.

Drodzy Bracia i Siostry!

1   Zwracam się do Was, Bracia i Synowie umiłowani, w bezpośredniej bliskości Światowego Dnia Środków Społecznego Przekazu, który będzie obchodzony po raz pierwszy w niedzielę, 7 maja.

Przez tę inicjatywę – zaproponowaną przez Ekumeniczny Sobór Watykański II – Kościół, który czuje się naprawdę ściśle złączony z rodzajem ludzkim i jego historią (Gaudium et spes 1), chce zwrócić uwagę swoich synów i wszystkich ludzi dobrej woli na szerokie i złożone zjawisko nowoczesnych środków komunikacji społecznej. Druk, kino, radio i telewizja stanowią tak bardzo charakterystyczne elementy dzisiejszej cywilizacji.

2   Dzięki tym cudownym technikom współżycie ludzkie przyjęło nowy wymiar: czas i przestrzeń zostały przekroczone, człowiek stał się obywatelem świata, współuczestnikiem i świadkiem najodleglejszych wydarzeń i faktów całej ludzkości. Jak powiedział Sobór, możemy już mówić o prawdziwej przemianie społecznej i kulturalnej, która wywiera swój wpływ również na życie religijne (Gaudium et spes 4). Do tej przemiany środki komunikacji społecznej przyczyniły się w sposób znaczący, a czasem determinujący, dalej zaś spodziewamy się nowych zaskakujących zmian, jak bliskie połączenie stacji telewizyjnych całego świata przez sztuczne satelity. W tym wszystkim widzimy rozwój i realizację wspaniałego planu przewidującego Boga, który otwiera geniuszowi ludzkiemu wciąż nowe drogi doskonalenia się i osiągnięcia ostatecznego celu człowieka.

Dlatego wysoko powinna być oceniona wartość wkładu, jaki prasa, kino, radio, telewizja i inne środki komunikacji społecznej wnoszą w rozwój kultury, propagowanie sztuki, wypoczynek duchowy, wzajemne poznanie i zrozumienie się ludzi. Przyczyniają się one także do rozpowszechniania orędzia Ewangelii.

3   Z jednej strony wielkość zjawiska, które dotyczy zarówno jednostek, jak i całej wspólnoty ludzkiej, jest powodem podziwu i zadowolenia, z drugiej jednak skłania do zamyślenia i niepokoju. Te narzędzia, przeznaczone ze swej natury do rozpowszechniania myśli, słowa, obrazu, informacji i reklamy - wpływając na opinię publiczną, a stąd na sposób myślenia i działania jednostek i grup społecznych - wywierają także nacisk duchowy, naznaczający głęboko mentalność i sumienie człowieka, popychanego przez różnorodne i sprzeczne impulsy, niemal w nich zanurzonego.

Któż nie zna niebezpieczeństw i szkód, jakie te szlachetne przecież środki mogą wyrządzić pojedynczym jednostkom i społeczeństwu, jeżeli nie są używane przez człowieka z prawą intencją i w zgodzie z obiektywnym porządkiem moralnym? O ile rośnie potęga i dwuznaczna użyteczność tych środków, o tyle bardziej uważne i odpowiedzialne powinno być ich stosowanie.

Zwracamy się więc z wyrazami szacunku i przyjaźni - pewni tego, że przedstawiamy oczekiwania i troski wszystkich prawych ludzi - do tych, którzy poświęcają swoje talenty i aktywność tej delikatnej i ważnej dziedzinie współczesnego życia. Życzymy, aby ta szlachetna służba braciom, do której są wezwani, była zawsze na wysokości misji, jaka czyni z nich pośredników - niemal nauczycieli i przewodników - pomiędzy prawdą i publicznością, między rzeczywistością zewnętrznego świata i wnętrzem sumień.

4   I tak, jak mają oni prawo do niezależności od niechcianych nacisków ideologicznych, politycznych i ekonomicznych, ograniczających ich sprawiedliwą i odpowiedzialną wolność wypowiedzi, tak ich dialog z publicznością wymaga szacunku dla godności człowieka i społeczeństwa. Niech każdy ich wysiłek kieruje się na rozpowszechnianie prawdy w umysłach, przylgnięcie do dobra w sercach, niech sprzyja współpracy. W ten sposób przyczynią się do ubogacenia ludzkości i do budowania społeczeństwa nowego - bardziej wolnego, świadomego, odpowiedzialnego, braterskiego, godnego (Pius XII, Discorso all Unione Europea di Radiodiffusione, Discorsi e Radiomessaggi, vol. 17, s. 327).

Myślimy przede wszystkim o młodych pokoleniach, które szukają - nie bez trudności i nieraz w pozornym lub faktycznym zagubieniu - wskazań dla swego życia dzisiaj i jutro, a które mają dokonywać swych wyborów w wolności ducha i z poczuciem odpowiedzialności. Przeszkodzić ich pracowitym poszukiwaniom lub sprowadzić je na złą drogę poprzez - fałszywe perspektywy, kłamliwe iluzje, degradujące pragnienia - oznaczałoby zawieść ich słuszne oczekiwania, zdezorientować szlachetne aspiracje i stłumić wielkoduszne impulsy.

5   Ponawiamy przeto w ojcowskim duchu nasze naglące wezwanie do zasłużonych profesjonalistów komunikacji społecznej - szczególnie do tych, którzy chlubią się mianem chrześcijan - aby nieśli swe świadectwo w służbie Słowa, które we wszystkich swoich stworzonych sposobach wyrazu powinno być wiernym echem wiecznego niestworzonego Słowa, Słowa Ojca, światła umysłów, prawdy, która nas przemienia (Discorso al Consiglio nazionale della Federazione Stampa Italiana, L'Osservatore Romano, 24.06.1966).

6   Trzeba jednak, aby zaangażowaniu promotorów komunikacji społecznej odpowiadała solidarna współpraca wszystkich, ponieważ to odpowiedzialność wszystkich jest tu niezbędna: rodziców, pierwszych i niezastąpionych wychowawców swoich dzieci; szkoły, która powinna przygotować uczniów do poznania i zrozumienia języka nowoczesnych technik oraz do oceny ich treści i do posługiwania się nimi według zdrowych kryteriów, z umiarkowaniem i dyscypliną; młodych, wezwanych do odegrania pierwszorzędnej roli w umocnieniu tych środków dla celów własnej formacji, braterstwa oraz pokoju wśród ludów; władzy publicznej, w której kompetencji leży promocja i ochrona dobra wspólnego, z szacunkiem dla uprawnionych wolności. To zaangażowanie dotyczy w końcu wszystkich odbiorców, którzy poprzez wyważony i jasny wybór dzienników i czasopism, widowisk, transmisji radiowych i telewizyjnych powinni przyczyniać się do tego, by komunikacja stawała się coraz szlachetniejsza i bardziej wzniosła, czyli godna ludzi odpowiedzialnych i duchowo dojrzałych.

Wyjątkowo użyteczna i godna pochwały jest każda poważna inicjatywa, która zmierza do formowania krytycznego osądu czytelnika i widza oraz do wyrażania oceny informacji, idei, obrazów, jakie są mu proponowane, nie tylko z punktu widzenia techniki, estetyki czy wzbudzonego zainteresowania, ale także z punktu widzenia profilu ludzkiego, moralnego i religijnego, z odniesieniem do najwyższych wartości życia.

7   Także Kościół chce wnieść swój wkład w uporządkowany rozwój świata komunikacji - wkład natchnienia, zachęty, napomnienia, wskazań, współpracy. Z tego powodu Ekumeniczny Sobór Watykański II podjął studium tej materii, zaś soborowy Dekret o środkach komunikacji społecznej oraz właśnie przygotowywana Instrukcja duszpasterska potwierdzają matczyną troskę Kościoła o promocję tych wartości ludzkich, które chrześcijaństwo ożywia, uszlachetnia i orientuje na najwyższy cel człowieka, sprawiając, by wspaniałemu postępowi technicznemu odpowiadał prawdziwy i owocny postęp duchowy i moralny. Wyrażamy więc życzenia, aby ten Dzień stanowił okazję do refleksyjnego wezwania i zbawczego przebudzenia sumień oraz do wspólnego zaangażowania wszystkich w sprawę o tak wielkim znaczeniu. Wzywamy naszych synów do wspaniałomyślnego działania, w jedności modlitwy i pragnień, wraz ze swymi Pasterzami oraz tymi, którzy zechcą zaofiarować owocną współpracę, by z pomocą Boga i za wstawiennictwem Najświętszej Dziewicy mogły zostać osiągnięte owoce upragnione przez obchód tego Dnia dla dobra rodziny ludzkiej.

To są nasze najserdeczniejsze życzenia, które chcemy wyrazić w przeddzień pierwszego Światowego Dnia Środków Społecznego Przekazu. Z serca udzielamy błogosławieństwa Bożego tym, którzy nas słuchają, i tym, którzy poświęcają tej dziedzinie swe doświadczenie techniczne, geniusz intelektualny i duchowy zapał.

Watykan, 2 maja 1967 roku

PAWEŁ VI

Źródło:
Orędzia papieskie na światowe Dni Komunikacji Społecznej 1967 – 2002,
Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2002
tłumaczenie z języka francuskiego ks. Marek Lis
© Libreria Editrice Vaticana

Numeracja akapitów oraz pogrubienie niektórych fragmentów tekstu pochodzą od redaktorów strony.