Gabriel oznacza tyle, co mąż Boży albo wojownik Boży. Razem z archaniołami Michałem i Rafałem jest jednym z trzech znanych z imienia aniołów występujących w Starym Testamencie.
Stary Testament
Po raz pierwszy Gabriel pojawia się w Księdze Daniela, gdy wyjaśnia prorokowi znaczenie tajemniczej wizji barana i kozła, ilustrującej podbój przez Grecję potężnych państw Medów i Persów (Dn 8, 15-26). Drugi raz spotykamy go, gdy wyjaśnia Danielowi przepowiednię Jeremiasza o siedemdziesięciu tygodniach (Dn 9, 21-27).
Gdy ja, Daniel, miałem to widzenie i rozważałem, co ono oznacza, stanął przede mną ktoś podobny do człowieka. I usłyszałem głos człowieka, który wołał nad kanałem Ulaj: „Gabrielu, objaśnij mu widzenie!” (Dn 8, 15-16).
Gdy jeszcze się modliłem, w porze wieczornej ofiary pokarmowej szybkim lotem przybył do mnie ten sam Gabriel, którego widziałem w moim widzeniu. Wszedł i powiedział do mnie: „Danielu, przybyłem, aby dać ci jasne zrozumienie” (Dn 9, 21-22).
Nowy Testament
Archanioł Gabriel ukazuje się Zachariaszowi, zapowiadając mu narodziny syna Jana Chrzciciela (Łk 1, 11-20). Jednak najbardziej znaną interwencją Gabriela w historii zbawienia jest zwiastowanie Maryi, że zostanie Matką Boga (Łk 1, 26-31). Zgodnie z tradycją chrześcijańską, zaliczany jest do grona siedmiu archaniołów Bożych o szczególnym znaczeniu, wymienianych w księdze Apokalipsy(Ap 8, 2).
„Nie bój się, Zachariaszu, bo twoja modlitwa została wysłuchana. Twoja żona Elżbieta urodzi ci syna, któremu nadasz imię Jan (…)”. Anioł mu odpowiedział: „Ja, stojący przed Bogiem Gabriel, zostałem posłany, by przemówić do ciebie i oznajmić ci tę dobrą nowinę” (Łk 1, 13. 19).
W szóstym miesiącu Bóg posłał anioła Gabriela do miasta galilejskiego, zwanego Nazaret, do dziewicy zaręczonej z mężczyzną o imieniu Józef, z rodu Dawida. Dziewicy było na imię Maryja (Łk 1, 26-27).
Tradycja chrześcijańska
Według niektórych pisarzy wczesnokościelnych, Gabriel był aniołem stróżem Świętej Rodziny. To on miał przychodzić w snach do Józefa (Mt 1, 20-24; 2, 13; 2, 19-20), on miał być aniołem pocieszającym Jezusa w Ogrodzie Oliwnym (Łk 22, 43) oraz zwiastunem zmartwychwstania Pańskiego (Mt 28, 5-6).
Warto zauważyć, że szczególną rolę zwiastuna Bożych planów przypisują mu także tradycja żydowska i muzułmańska.
Kult
Liturgiczne wspomnienie archanioła Gabriela w Kościele rzymskokatolickim przypada 29 września (święto Świętych Archaniołów Michała, Gabriela i Rafała). Na Zachodzie osobne święto przyjęło się dopiero w X wieku, zaś papież Benedykt XV w roku 1921 rozszerzył je z lokalnego na ogólnokościelne.
Co ciekawe, większość obrządków chrześcijańskich wspomina go tuż przed lub tuż po uroczystości Zwiastowania. Tak było również w liturgii rzymskiej do roku 1969 (czczono go wówczas 24 marca), w przeddzień uroczystości Zwiastowania. Po reformie liturgicznej połączono wspomnienie Gabriela z innymi Archaniołami i przesunięto na 29 września.
Patron radiowców
Pius XII 1 kwietnia 1951 r. ogłosił św. Gabriela patronem telegrafu, telefonu, radia i telewizji. Święty Gabriel jest ponadto czczony jako patron dyplomatów, filatelistów, posłańców i pocztowców, ponieważ jako anioł, w tradycji ikonograficznej postać uskrzydlona, przemierzał nieprzekraczalną przestrzeń między światem niebieskim i ziemskim, by bezpośrednio dawać ludziom poznanie Bożych planów. Analogia do niewidzialnych, choć realnych fal radiowych jest bardzo trafna i obrazowa. Katoliccy dziennikarze radiowi z pomocą św. Gabriela powinni z wielką szczerością nieść prawdę o człowieku i głosić Ewangelię tym, którzy jej nie znają.
Ikonografia
W ikonografii św. Gabriel Archanioł występuje często jako uskrzydlony młodzieniec z nimbem nad głową. Odziany jest w tunikę i paliusz bądź w szaty liturgiczne. Na włosach ma przepaskę lub diadem. W malarstwie szczególnie ulubioną sceną, w której przedstawia się Gabriela, jest Zwiastowanie. Niekiedy przekazuje Maryi jako herold Boży zapieczętowany list lub zwój. Za atrybut służy mu berło, lilia lub gałązka palmy.
Modlitwa za media za wstawiennictwem Archanioła Gabriela
Dziękujemy Ci, Ojcze Niebieski,
że spośród aniołów wybrałeś świętego Gabriela
na zwiastuna wcielenia Twojego Syna i odkupienia ludzkości.
Maryja z wiarą przyjęła zwiastowanie
i Twój Jednorodzony Syn przyjął ludzką naturę,
a umierając na krzyżu, odkupił wszystkich ludzi.
Do wielu z nich nie dotarło jeszcze orędzie zbawienia.
Święty Gabrielu, patronie kina, radia i telewizji,
błagaj Jezusa Mistrza, aby Kościół tymi potężnymi
środkami mógł wszystkim głosić Bożą prawdę,
w którą należy wierzyć, i wskazywał drogę,
którą należy podążać.
Oby te środki, które są darami Bożymi,
służyły ludziom jako pomoc w drodze do doskonałości i zbawienia.
Oby nigdy nie używano ich do wprowadzania w błąd
i siania zamętu w duszach.
Oby każdy człowiek przyjął zbawcze orędzie Jezusa Chrystusa. Amen.
Patroni medialni:
